Dit kun je als vrouw doen als je met (huiselijk) geweld te maken krijgt

Iedere vrouw verdient het om zich veilig te voelen. Tijdens Orange the World staan we extra stil bij geweld tegen vrouwen en meisjes. Ook in Nederland krijgen vrouwen nog te vaak te maken met seksuele intimidatie, huiselijk geweld of nog erger: femicide. Wat kun je doen als je als vrouw met (huiselijk) geweld te maken krijgt? Tijdschrift Libelle sprak met Edmée van Beek van Blijf Groep.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Libelle.nl.

Vormen van geweld

Om de signalen van huiselijk geweld te herkennen, is het belangrijk eerst onderscheid te maken tussen de verschillende soorten. “Wij onderscheiden vier vormen van geweld”, licht Van Beek toe. “Een heftige vorm waar we tegenwoordig veel van horen is intieme terreur, waarbij het risico op femicide hoog is. Dit is altijd een vorm van eenzijdig geweld.”

“In deze situaties begint de relatie vaak heel snel en dringt de geweldpleger aan op direct samenwonen. Een strategie die de geweldpleger toepast is love bombing. Je wordt overspoeld met liefde, krijgt veel cadeaus en complimenten. Zo snel als de relatie begint, begint meestal ook de controle: met wie je omgaat, wat je aandoet, waar je heen gaat. Dat kan in het begin voelen als ‘diegene geeft heel veel om mij’, maar dat kan daarna beknellend gaan voelen. Zo lopen situaties uit tot heftig geweld, als seksueel geweld, maar ook fysiek geweld als letterlijke wurging. In het ergste geval escaleert het tot femicide.”

“Bij de andere drie vormen is er sprake van tweezijdig geweld, zoals bij de vorm: gewelddadig verzet. Dit is een conflictsituatie waarin beide partners doelbewust geweld gebruiken tegen elkaar. Het geweld is intentioneel en maakt deel uit van een machtsstrijd. Dit komt vaak voor in relaties met langdurige spanningen of als er bijvoorbeeld stressvolle levenssituaties zijn binnen een gezin. Iemand raakt een baan kwijt of er spelen geldproblemen, waardoor de dynamiek tussen twee mensen verandert,” gaat Van Beek verder.

“Er kan ook sprake zijn van situationeel koppel geweld. Dit type geweld komt het meeste voor. Dit kan plaatsvinden tussen partners, maar ook tussen ouders en kinderen. Dit is dus situationeel, dus dit geweld vindt af en toe plaats. Denk aan een uit de hand gelopen ruzie, waarbij het doel niet is om de ander te domineren. De vierde vorm is wederzijds gewelddadige controle. Dit komt het minst vaak voor en houdt in dat beide partners elkaar structureel en doelgericht controleren, macht en dominantie uitoefenen.”

Geweld herkennen

Hoewel er verschillende vormen van geweld te onderscheiden zijn, is het herkennen van de signalen het allermoeilijkste, vooral in je eigen situatie. “Mensen twijfelen vaak of ontkennen liever hun eigen situatie”, licht Van Beek verder toe.

“Wij spreken heel vaak mensen waarbij iemand dan zegt: ‘Ik denk niet dat er geweld is, maar het voelt niet goed.’ Als we dan doorvragen, komt er vaak wel naar voren dat er sprake is van controle, emotionele chantage of intimidatie. Of dat iemand zegt: ‘Hij slaat me niet, dus het is echt niet zo erg’, maar ook vormen als emotioneel, verbaal en psychisch geweld zijn heftig geweld, dat wij erg serieus nemen.”

Wat kun jij doen?

Het belangrijkste is om stappen te ondernemen en, hoe moeilijk het ook is, je situatie altijd serieus te nemen. “Mensen verwachten nooit in een gewelddadige situatie te komen en ervaren heel veel schuldgevoelens. Door openheid te geven over je situatie kan de cirkel van geweld doorbroken worden in de dynamiek.”

Omdat dit erg lastig is om te beseffen, heeft Blijf Groep haar methode aangepast. “Vroeger hadden we blijf-van-mijn-lijf-huizen, die verborgen op anonieme plekken stonden. Nu mogen de Oranje Huizen juist opvallen. We willen laten zien dat huiselijk geweld veel en in iedere buurt voorkomt en daar openlijk over praten met elkaar.”

Dat gesprek aangaan is dan ook een belangrijke stap die je zelf kunt ondernemen. “Als het lukt is het vooral goed om openheid te geven over je situatie. In sommige gevallen is het makkelijker om een vriendin of ouder in vertrouwen te nemen. Als dat een te grote drempel is, kun je misschien beter bellen met een instantie als Blijf Groep. Je kunt je verhaal volledig anoniem delen.” Van Beek vervolgt: “Het is goed om te weten dat wij geen meldingen maken. Je mag bij ons gewoon je verhaal doen, zonder dat daar iets uit hoeft te komen. We kunnen eventueel telefonisch een veiligheidsplan maken, zodat jij zo veilig mogelijk uit deze situatie komt. Maar we bieden bovenal een luisterend oor.”

Dat laatste is ook goed advies voor omstanders. Vermoed jij huiselijk geweld in je omgeving? “Creëer een ruimte waarbij iemand openlijk haar verhaal kan doen en probeer zo neutraal mogelijk te luisteren. Als een dierbare in een heftige situatie zit, zijn mensen snel geneigd te oordelen, maar dat werkt juist averechts. Soms bellen er weleens moeders of vriendinnen van vrouwen die te maken hebben met geweld, dan is het lastig neutraal te blijven, omdat je je geliefde het gunt veilig te zijn. Laat haar vooral niet los, blijf beschikbaar. Het is belangrijk consequente steun te geven, haar ruimte geven om veilig na te denken, mogelijkheden te verkennen en uiteindelijk de stap te zetten.”