Pyrrha Singerling stond 20 jaar geleden aan het begin van de ontwikkeling van de training Sterk van Blijf Groep, in samenwerking met toen maatschappelijk- en buurtwerk en nu de Buurtteams, waar vrouwen geholpen worden om weerbaarheid op te bouwen na en soms tijdens huiselijk geweld. In dit interview vertelt deze trainer weerbaarheid, Trauma Sensitive Yoga-begeleider en specialist huiselijk geweld over haar rol binnen de training, de ontwikkeling van Sterk in de afgelopen twee decennia, en de impact ervan op vrouwen.
Twee decennia alweer. Kun je ons meenemen naar het begin?
“In 2003 begon ik bij Blijf Groep en coördineerde ik het trainingsaanbod. In een buurthuis in Amsterdam Oost, gaf een docent een training weerbaarheid. Maar er werd ook een groepsgesprek aan gekoppeld, samen met de buurthuismedewerkster. Ik vond dat een mooi concept, omdat vrouwen tijdens de gesprekken onderwerpen uit de les en de problemen uit hun huidige leven konden bespreken. Door deze verbinding kreeg de training veel meer impact. Van daaruit is Sterk (toen nog Sterk door Sport en Spel) geboren. In 2004 ben ik samen met andere maatschappelijke organisaties begonnen met het uitrollen van de training in andere stadsdelen.
In 2008 begon ik zelf les te geven. Zodoende kwam ik nog dichter op de praktijk te staan. In 2009 heb ik de eerste methodiek op papier gezet, en in 2019 werd de Sterk-methodiek officieel erkend als interventie en opgenomen in de databank van Movisie.“
“Sinds 2008 geef ik zelf groepstrainingen in alle stadsdelen. Ook hebben we nu Sterk-groepen in Flevoland en Wormerveer en zijn we bezig op andere locaties van Blijf Groep. Mijn rol is ook om docenten en maatschappelijk werkers te begeleiden als zij starten met het geven van deze training.”
Je werkt dus al jaren met verschillende organisaties samen. Hoe ervaar je dat?
“Het is fijn om met meerdere organisaties samen te werken. Zo bundelen we onze krachten. Zo kunnen deelnemers bijvoorbeeld op een laagdrempelige manier worden aangemeld door buurtmedewerkers die in gesprek gaan met de buurtbewoners. Een ander voordeel is dat een buurtteam met kennis van de omgeving de Sterk-deelnemers na de training kunnen doorverwijzen op het gebied van huisvesting, hobby’s of bewegen bijvoorbeeld. Sommige deelnemers komen na de training erachter dat ze graag met een psycholoog willen praten. Ook een buurtteam-medewerker kan daarbij helpen. Het werkt beide kanten op: soms leidt Sterk tot andere vormen van hulp, en soms leidt externe hulp tot deelname aan Sterk.”
Sterk is soms ook een startpunt voor een deelnemer. We zien regelmatig dat de deelnemers daarna bijvoorbeeld aan de Lotgenotengroep voor vrouwen met ervaringen met partnergeweld ‘Je bent niet de enige’ meedoen.”
Kun je ons vertellen hoe de Sterk-training zich in de afgelopen 20 jaar heeft ontwikkeld?
“De training is inmiddels beschikbaar in verschillende steden en stadsdelen. Een ander belangrijke ontwikkeling is dat het de afgelopen twee decennia steeds duidelijker is geworden dat de training rust op drie pijlers: psychofysieke weerbaarheid, lotgenotencontact en een traumasensitieve aanpak. Deze drie pijlers zijn verankerd in de methodiek en zijn cruciaal voor het succes van de training.”
Zijn er specifieke uitdagingen in de veranderende maatschappij die hebben bijgedragen aan aanpassingen in de training?
“We hebben nu meer aandacht voor digitale veiligheid. Iets waar we twintig jaar geleden niet echt over praatten, omdat bijna niemand toen een mobiele telefoon had. Ook stalking is nu prominenter. In de hulpverlening zijn er nu meer instrumenten om dit aan te pakken. Denk daarbij aan de AWARE, een alarm dat het slachtoffer altijd bij zich draagt.”
Wat leren vrouwen binnen de Sterk-training?
“95 tot 99 procent van de vrouwen die meedoen hebben ervaring met huiselijk geweld. Meestal als volwassene (partnergeweld) en soms als kind. Vrouwen die dat soort ervaringen hebben, vinden het vaak lastig om hun grenzen te voelen of om ze aan te geven. Daarom onderzoeken wij hoe je je grenzen voelt, en hoe je grenzen aangeeft. Daarnaast zijn we bezig met het verleggen van grenzen. Denk daarbij aan dingen die je wel wil, maar niet meer of nog niet durft.
“Er zijn zelfs een aantal vrouwen die in het verleden zelf hebben deelgenomen aan de training, en nu zelf weerbaarheidstrainer zijn.”
Pyrrha Singerling
De training duurt anderhalf uur en is een mix tussen praten en doen. In sommige oefeningen gaat het over je eigen kracht te voelen en te durven inzetten. Zo doen we bijvoorbeeld duw- en trekspellen. Maar ook zelfverdediging oefeningen. Hoe kom je los als iemand je vastpakt? En hoe kun je een trap uitdelen en hoe gebruik je je stem? We werken ook met rollenspellen en ontdekken samen hoe je communicatieproblemen kunt oplossen. Veel vrouwen hebben door hun ervaringen traumaklachten. Fysieke oefeningen helpen om weer bewust te worden van het lichaam.”
Wat ervaren vrouwen tijdens trainingen waarbij zij leren over hun grenzen?
“Vrouwen ervaren vooral dat ze veel meer kunnen (en soms ook willen) dan ze dachten. Zij herontdekken hun eigen kracht, hoe zij deze kunnen inzetten en hoe zij voor zichzelf kunnen opkomen. Daarnaast vinden ze gelijkgestemden. Die steun van andere vrouwen maakt ook dat vrouwen daadwerkelijk stappen zetten om hun leven te veranderen.”
Wat zijn enkele van de meest opvallende resultaten of transformaties die je hebt gezien bij vrouwen die de ‘Sterk’-training hebben gevolgd?
“Het doet vrouwen goed als ze erachter komen dat ze niet alleen zijn in hun ervaringen. Daarnaast zien we vaak dat vrouwen weer bij hun eigen kracht komen en grenzen gaan verleggen. Vrouwen gaan regelmatig tijdens een groep solliciteren en vinden dan een baan. We zien ook dat vrouwen de stap durven te zetten om therapie te doen of om na een niet zo fijne ervaring op zoek te gaan naar een therapeut die wel bij hen past. Je ziet dat ze op relatiegebied de moed krijgen om een relatie te verbreken of om juist een nieuwe relatie aan te gaan. Je ziet deelnemers vaak binnenkomen als bang en bedrukt, maar steeds meer rechtop lopen, mensen aankijken en het woord nemen. Kortom: je ziet hun zelfvertrouwen groeien. Dat blijft elke keer fantastisch.”
Dat klinkt als een groot succes. Tegen welke uitdagingen ben je de afgelopen 20 jaar aangelopen?
“De eerste jaren was het een uitdaging om de groep vol te krijgen. Nu hebben we soms wachtlijsten.
Tijdens de coronaperiode ervaarden we dat kleine groepen ook zeer waardevol en inspirerend zijn. We deden toen geen oefeningen met aanrakingen, maar we waren in die tijd blij dat we iets konden doen.
Nu is het soms een uitdaging om uitvoerders met de juiste expertise bij elkaar te krijgen. Dat is in deze tijd van personeel krapte soms een obstakel.”
Kun je een voorbeeld geven van een bijzonder moment of een opmerkelijke ervaring die je als trainer hebt meegemaakt tijdens de ‘Sterk’-training?
“Er zijn zoveel bijzondere momenten. Een vrouw vertelde me eens: ‘Voor de groep was ik van binnen dood, nu leef ik weer.’ Het komt ook voor dat vrouwen tijdens de training zich realiseren wat grensoverschrijdend gedrag is. Of dat vrouwen zich door elkaar gesterkt voelen en dan besluiten niet meer terug te gaan naar hun ex. Het is ontroerend om te zien hoe vrouwen groeien en zichzelf hervinden. Er wordt veel gelachen en gehuild. Elke groep is anders, en dat maakt het werk zo boeiend.”
Er zijn zelfs een aantal vrouwen die in het verleden zelf hebben deelgenomen aan de training, en nu zelf weerbaarheidstrainer zijn. En er zijn mensen die in het maatschappelijk werkveld terecht zijn gekomen.”
Wat is het belangrijkste advies dat je zou geven aan vrouwen die overwegen deel te nemen aan de ‘Sterk’-training?
“Natuurlijk is het spannend, maar Sterk kan je leren hoe je met grenzen om kunt gaan. Het biedt een veilige plek waar je jezelf kunt zijn en waar je kunt groeien. Wees niet bang om de eerste stap te zetten, want het kan levensveranderend zijn.”
Heb je nog toekomstdromen met Sterk?
“Nu zijn de trainingen voor volwassenen, maar het lijkt me ook mooi om de training aan te bieden aan meiden, die hun eerste relatie(s) hebben en daarin merken dat zij het moeilijk vinden om duidelijk te zijn over hun grenzen en al ervaring hebben met psychisch, seksueel of fysiek geweld. Een training kan er misschien aan bijdragen dat zij een toekomst zonder geweld te gemoed zien.
Als Blijf Groep houden we ons bezig met het stoppen van huiselijk geweld. Daarom passen de trainingen zo mooi bij de organisatie. En het zou ook fijn zijn om een groep jongere vrouwen te bereiken.”
